W artykule “Toxicological and pharmacologic effects of farnesol (C15H26O): A descriptive systematic review ” dokonano szerokiego przeglądu właściwości farmakologicznych farnezolu. Poniżej informacje z artykułu przedstawione w jak najbardziej przystępny sposób.
Część I
Skąd pochodzi nazwa farnezol?
Farnezol po raz pierwszy zidentyfikowano w kwiatach Akacji Farnesa (acacia farnesiana)[1]. Do drugiego członu nazwy rośliny farnesa dodano sufiks “ol” ponieważ chemicznie jest alkoholem. farnesa + ol = farnezol
Farnezol – najpowszechniejsze zastosowania
Farnezol jest bezbarwnym lub lekko żółtawym olejem o słodkim, delikatnym smaku i zapachu. Jest bardzo często wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Wykorzystuje się go do poprawy zapachu perfum kwiatowych oraz jako antybakteryjny dodatek w kosmetykach.
W przemyśle spożywczym farnezol jest stosowany jako środek aromatyzujący. Został zidentyfikowany w ponad 30 olejkach eterycznych i innych produktach roślinnych wykorzystywanych przy produkcji żywności [2]. Przykładami produktów bogatych w farnezol są: wyroby morelowe, skórki cytrusowe, sok grejpfrutowy, dżem truskawkowy, imbir, pączek goździkowy, olejek chmielowy, tymianek, piwo, whisky, bazylia, papaja, anyż i rumianek niemiecki.
Terpeny potencjał medyczny
Terpeny mają duży potencjał leczniczy. Cieszą się duży zainteresowaniem wśród naukowców, czego wyrazem był artykuł w prestiżowym Nature [3]. Terpeny mają właściwości przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, przeciwpasożytnicze, hipoglikemiczne, przeciwzapalne i przeciwbólowe [4].
W oparciu o dostępne badania, postanowiono odpowiedzieć na pytanie: “Jakie właściwości farmakologiczne ma farnezol? – powszechny (seskwiterpen)?” Pisząc opracowanie wzięto pod uwagę badania przedkliniczne i kliniczne z lat 1960 – 2017.
Farnezol – podział badań
Przegląd badań dotyczących farnezolu podzielona na 5 kategorii:
-
Działanie przeciwdrobnoustrojowe
-
Wpływ na układ nerwowy i sercowo-naczyniowy
-
Wpływ na układ metaboliczny i wątrobowy
-
Pozostałe efekty farmakologiczne i toksykologiczne
W większości dostępnej literatury podaje się, że farnezol jest bezpieczną substancją obdarzoną właściwościami biologicznymi i farmakologicznymi, które mogą być przydatne w leczeniu różnych chorób. Badania in vitro wykazały, że farnezol wykazuje toksyczny potencjał indukujący apoptozę w różnych typach linii komórkowych [5,6]. Jednak substancja ta wykazała selektywność w promowaniu efektów cytotoksycznych w komórkach z wadami rozwojowymi [7].
Jeśli chodzi o toksyczność farnezolu w badaniach in vivo na szczurach lub myszach to doustna dawka śmiertelna przekraczała 5000 mg/kg [8].
Badania neurotoksyczne farnezolu wykazały, że substancja w dawce 100mg/kg nie wywoływała skutków toksycznych. Stwierdzono za to, że substancja ochrania narządy, które są szczególnie narażone na działanie substancji toksycznych. Są ważne przykłady efektów ochronnych promowanych przez farnezol:
-
kardioprotekcja [9, 10]
-
neuroprotekcja [11]
-
hepatoprotekcja [12]
- Practical and Analytical Chemistry: Being a Complete Course in Chemical Analysis
- Fenaroli’s handbook of flavor ingredients
- https://www.nature.com/articles/s41598-021-87740-8
- Paduch, R., Kandefer-Szerszeń, M., Trytek, M., Fiedurek, J., 2007. Terpenes: substances useful in human healthcare. Arch. Immunol. Ther. Exp. 55, 315–327 2007
- Au-Yeung, K.K.W., Liu, P.L., Chan, C., Wu, W.Y., Lee, S.S.T., Ko, J.K.S., 2008. Herbal isoprenols induce apoptosis in human colon cancer cells through transcriptional ac- tivation of PPARgamma. Canc. Invest. 26, 708–717
- Lee, J.H., Kim, C., Kim, S.H., Sethi, G., Ahn, K.S., 2015. Farnesol inhibits tumor growth and enhances the anticancer effects of bortezomib in multiple myeloma xenograft mouse model through the modulation of STAT3 signaling pathway. Cancer Lett. 360, 280–293.
- Adany, I., Yazlovitskaya, E.M., Haug, J.S., Voziyana, P.A., Melnykovych, G., 1994. Differences in sensitivity to farnesol toxicity between neoplastically- and non-neo- plastically-derived cells in culture. Cancer Lett. 79, 175–179
- BASF, 1981. Gewerbetoxikologische Grundprüfung (Farnesol). Unpublished report. Submitted to WHO by the Flavor and Extract Manufacturers Association of the United States, Washington DC, USA
- Ferdinandy, P., Csonka, C., Csont, T., Szilvássy, Z., Dux, L., 1998. Rapid pacing-induced preconditioning is recaptured by farnesol treatment in hearts of cholesterol fed rats: role of polyprenyl derivatives and nitric oxide. Mol. Cell. Biochem. 186, 27–34
- Szücs, G., Murlasits, Z., Török, S., Kocsis, G.F., Pálóczi, J., Görbe, A., Csont, T., Csonka, C., Ferdinandy, P., 2013. Cardioprotection by farnesol: role of the mevalonate pathway. Cardiovasc. Drugs Ther. 27, 269–277
- Santhanasabapathy, R., Sudhandiran, G., 2015. Farnesol attenuates lipopolysaccharide- induced neurodegeneration in Swiss albino mice by regulating intrinsic apoptotic cascade. Brain Res. 1620, 42–56
- Vinholes, J., Rudnitskaya, A., Gonçalves, P., Martel, F., Coimbra, M.A., Rocha, S.M., 2014. Hepatoprotection of sesquiterpenoids: a quantitative structure-activity re- lationship (QSAR) approach. Food Chem. 146, 78–84